Hoe treedt u op tegen wanprestatie? 

Als uw contractspartij zijn verplichtingen niet nakomt op de manier zoals is afgesproken, spreekt men van een tekortkoming. Een tekortkoming is de overkoepelende term voor gebrekkige of te late nakoming en voor algehele niet-nakoming. In de praktijk gebruikt men de term “wanprestatie”, vandaar ook de titel van dit artikel. Die term wordt hierna nog toegelicht.

De wet kent verschillende mogelijkheden om op te treden (“acties”) tegen een tekortkoming. In een contract kunt u van deze regels afwijken. Als uw contractspartij tekortschiet dient u daarom eerst het contract en/of de toepasselijke algemene voorwaarden na te slaan om uw positie te bepalen. Als er geen, van de wet afwijkende, afspraken zijn gemaakt, zijn ruwweg de volgende acties mogelijk:

(aanvullende) schadevergoeding;
nakoming (met aanvullende schadevergoeding);
ontbinding (met aanvullende schadevergoeding);
vervangende schadevergoeding (met aanvullende schadevergoeding).

Het is belangrijk eerst een goede strategie te bepalen, voordat tot één van deze acties wordt overgegaan. Gemaakte keuzes zijn vaak onomkeerbaar en de gevolgen van de diverse acties verschillen enorm. Ook de vereisten voor uitoefening van deze acties verschillen. In vier korte artikelen worden de verschillen, in gevolgen en vereisten, tussen de verschillende acties beschreven. Daarbij wordt aangegeven in welke situatie, welke actie strategisch de beste is. In dit artikel wordt allereerst ingezoomd op de onderwerpen verzuim en ingebrekestelling.

Verzuim
Verzuim is, behoudens enkele uitzonderingen, een vereiste voor de acties aanvullende schadevergoeding, ontbinding en vervangende schadevergoeding, Een uitzondering bijvoorbeeld is dat de wettelijke handelsrente direct, ongeacht verzuim, verschuldigd is bij het te laat voldoen aan betalingsverplichtingen uit hoofde van handelsovereenkomsten. Ook als de nakoming blijvend onmogelijk is, is verzuim niet vereist.

Een schuldenaar kan in verzuim raken als sprake is van een toerekenbare tekortkoming, ook wel wanprestatie. Een tekortkoming is toerekenbaar tenzij sprake is van overmacht.

Als hoofdregel raakt de schuldenaar in verzuim na ingebrekestelling.

Ingebrekestelling
Iedereen kent de term ingebrekestelling. Een ingebrekestelling is een schriftelijke aanmaning waarin een redelijke termijn wordt gesteld om alsnog na te komen. Het verzuim treedt in nadat de in de ingebrekestelling gestelde termijn is verstreken, zonder dat nakoming heeft plaatsgevonden.

Een veel gemaakte fout is dat er in de ingebrekestelling geen termijn, althans geen redelijke termijn, wordt gesteld. Een brief waarin wordt geconstateerd dat sprake is van een tekortkoming en slechts wordt medegedeeld: “hierbij stel ik u in gebreke”, is géén ingebrekestelling. Zo’n briefje leidt dus niet tot verzuim en maakt dus ook de hiervoor genoemde acties niet mogelijk. Dat is ook logisch. Het doel van ingebrekestelling is namelijk om de schuldenaar een tweede kans te geven om goed te presteren.

Welke termijn redelijk is verschilt per geval en hangt af van de prestatie die moet worden verricht. Uiteraard is het niet zo dat de tekortschietende partij met zijn voorbereidingen mag wachten tot hij wordt aangemaand. De redelijke termijn hoeft dus niet zo lang te zijn dat de wederpartij binnen die termijn van a tot z zijn gehele prestatie moet kunnen uitvoeren. De schuldenaar mag het dus niet uitsluitend op zijn tweede kans laten aankomen. Door de enorme consequenties van het ontbreken van een redelijke termijnstelling is het toch raadzaam om niet te korte termijnen te stellen.

Verzuim treedt in sommige gevallen ook zonder ingebrekestelling. De wet noemt een aantal gevallen, zoals het geval wanneer een in de overeenkomst is bepaald binnen welke termijn moet worden nagekomen en die termijn wordt overschreden of het geval waarin uit een mededeling van de wederpartij moet worden afgeleid dat hij tekort zal schieten.

Naast de in de wet genoemde gevallen zijn er ook nog andere gevallen waarin een ingebrekestelling achterwege kan blijven, bijvoorbeeld wanneer dit voortvloeit uit de eisen van redelijkheid en billijkheid. Dat is bijvoorbeeld het geval indien een groot project stagneert doordat er gebrekkig materieel is geleverd en de spoedeisendheid van herstel of vervanging maakt dat ingebrekestelling niet zinvol is. Wel zal dan op een andere manier dan ingebrekestelling (bijvoorbeeld telefonisch) zoveel als mogelijk moeten worden getracht om de schuldenaar in staat te stellen zelf zijn prestatie te herstellen. Als dat niet lukt, bijvoorbeeld omdat de schuldenaar niet te bereiken is, treedt verzuim op grond van de redelijkheid en billijkheid ook zonder ingebrekestelling in.

In het volgende artikel wordt ingegaan op (aanvullende) schadevergoeding. Voor vragen over verzuim en ingebrekestelling, mail gerust naar s.bruinsslot@stiptadvocaten.nl.  

Dit artikel is deel 1 van een serie van vier artikelen over tekortkoming, nakoming, ingebrekestelling, verzuim, ontbinding en schadevergoeding.